Εγχειρίδιο διαδικτύου για τον διδάσκοντα Ιστορία

της Suanne Gibson
H Suanne Gibson δίνει εδώ μια γεύση του κατανοητού εγχειριδίου της σχετικά με τα χρήσιμα sites για τους δασκάλους της Ιστορίας. Το εγχειρίδιο αυτό διαφέρει στο ότι δεν είναι ποτέ ξερό και μονότονο και στο ότι οι ερμηνευτικές σημειώσεις του αποκαλύπτουν την ενέργεια και τον ενθουσιασμό που προκύπτει από το να διδάσκεις Ιστορία με τον καλύτερο τρόπο. «Εικονογραφεί» επίσης το κριτικό μάτι που χρειάζεται για να βρεθούν οι κατάλληλες πηγές. Η Suanne περιγράφει το πως καταπιάστηκε με τη δημιουργία του εγχειριδίου της και δίνει μερικά παραδείγματα πληροφόρησης από sites που δίνουν αντιθετικές πληροφορίες. Αυτό είναι αρκετό για να στείλει τους πιο δραστήριους από τους δασκάλους της Ιστορίας απευθείας για ψάξιμο…


Ναι, είναι εδώ: Αυτό που όλοι οι τεχνοφοβικοί δάσκαλοι της Ιστορίας περίμεναν, ένας συμπαγής, βήμα – βήμα, καλά δομημένος, φιλικός στον χρήστη οδηγός για την εθνική οδό της πληροφορίας.
Το σημερινό τελειωμένο εγχειρίδιο άρχισε να δημιουργείται τον Μάιο του 1998 ως ένα μικρό project στο Τμήμα Εκπαιδευτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το τμήμα σχολικής Ιστορίας του Cherwell, ζήτησε δύο φοιτητές να επενδύσουν τον τελευταίο μήνα των μεταπτυχιακών σπουδών τους αξιολογώντας το site του τμήματος, τους συνδέσμους (links) ιστορικού χαρακτήρα και τη συνάφειά του με τα σημερινά αιτούμενα του Αναλυτικού Προγράμματος. Αυτό που ξεκίνησε ως η λιγότερο αναγκαία εργασία στο να κερδίσουμε το μεταπτυχιακό μας, σύντομα μετατράπηκε σε αγαπημένο έργο για την Helen Fronius κι εμένα, καθώς βαθμιαία γοητευτήκαμε από τον κυβερνοχώρο και παρασυρθήκαμε από τον πλούτο της πληροφορίας και από τα ατελείωτα ιστορικά αρχεία που αυτός έχει να προσφέρει.
Η δικτυακή μας έρευνα ξεκίνησε με το site του Cherwell(1) παρατηρώντας το και αξιολογώντας τα ιστορικού ενδιαφέροντος links. Για περαιτέρω θεματικές έρευνες αξιοποιήθηκαν τα Alta Vista, το Yahoo και το Lycos σαν μηχανές αναζήτησης για πιο σχετικό και αξιοποιήσιμο υλικό. Όσο περνούσε ο καιρός βρεθήκαμε να έχουμε πολύ υλικό πληροφορίας: Αξιολογήσεις των ιστορικών sites που βρίσκονταν στην ιστοσελίδα του Cherwell, αξιολογήσεις ιστορικού περιεχομένου sites, αξιολογήσεις ιστορικών sites, ακόμα και αξιολογήσεις ιστορικών sites A-Level…!!!
—————————-
(1) http://www.rmplc.co.uk/eduweb/sites/cherwell/history/history.html

Ακολούθως αποφασίστηκε ότι οι αναφορές για τα web sites χρειαζόντουσαν ένα καλοδομημένο εγχειρίδιο με ένα θεματικό ευρετήριο περιεχομένων καθώς και ένα αξιολογικό σύστημα γι’ αυτά. Αυτό το αξιολογικό σύστημα, με τη μορφή της βαθμολόγησης με πέντε αστέρια και με οδηγίες που εξηγούνται στο εγχειρίδιο, εξασφαλίζει την απαραίτητη πληροφόρηση για την σχετικότητα του κάθε web site και τα οφέλη για διάφορες ηλικιακές ομάδες.
Για να προσθέσουμε στο εγχειρίδιο περισσότερη διαύγεια και φιλικότητα προς τον χρήστη - εκπαιδευτικό, κάθε αναφορά για κάθε site, παρέχει λεπτομέρειες για τα αναμενόμενα οφέλη του δασκάλου αλλά και των μαθητών. Δίδονται κατευθύνσεις για τα site εκείνα που είναι περισσότερο για χρήση από τους εκπαιδευτικούς και για αυτά που είναι περισσότερο φιλικά προς τους μαθητές αφού συνδυάζουν διαδραστικές δυνατότητες, γραφικά και πηγές για χρήση σε projects. Με λίγα λόγια, το εγχειρίδιο καλύπτει έναν αχανή όγκο πληροφοριών από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Συνθήκη των Βερσαλλιών μέχρι τον Ψυχρό Πόλεμο, την εποχή του κυνηγιού των Μαγισσών, τη Μεταρρύθμιση, τη ρίψη της ατομικής βόμβας….
Έχοντας υπ’ όψιν το κυβερνητικό σύνθημα: «Παιδεία, Παιδεία, Παιδεία» και με έναν πρωθυπουργό να προσπαθεί να συνδέσει όλα τα σχολεία με το Internet ως το 2000, φαίνεται προφανώς ότι η πληροφορία στον κυβερνοχώρο θα πρέπει να εξεταστεί και να αξιολογηθεί. Τα διαμάντια πρέπει να αναδειχθούν από την άμμο των web sites.
Από τότε που τελειώσαμε το project για το Cherwell έχουμε διαμορφώσει και επικαιροποιήσει το εγχειρίδιο κάνοντάς το καταλληλότερο για ευρύτερο κοινό. Τώρα είναι ευρέως διαθέσιμο μέσω του εκδοτικού οίκου Classroom Resources. Για τα προοδευτικά τμήματα Ιστορίας που είναι πρόθυμα να επεκταθούν στις νέες τεχνολογίες και να εμπλακούν στο Εθνικό Δίκτυο για τη Μάθηση, το εγχειρίδιο αυτό θα αποδειχθεί επωφελές. Σκοπεύει να εξασφαλίσει στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές τους την απαραίτητη καθοδήγηση για την έρευνα και τη χρήση του web.

Σχόλια
Ένας τέτοιος οδηγός, λόγω της φύσης του διαδικτύου, είναι από την αρχή καταδικασμένος να είναι αναποτελεσματικός. Το όλο project οδήγησε σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό εγγραφών και αξιολογήσεων οι οποίες μετά από μόλις μία πενταετία αποδεικνύονται στη μεγάλη τους πλειοψηφία άχρηστες.
Στα θετικά της προσπάθειας το σύστημα αξιολόγησης των ιστοτόπων για το οποίο όμως δεν μας δίνονται πολλές πληροφορίες παρά μόνον αν χρεώσουμε την πιστωτική μας κάρτα με 35,69₤. Στα θετικά επίσης το ότι οι ιστότοποι διαχωρίζονται ανάλογα με το σε ποιους απευθύνονται.
Μπορεί κανείς να απαριθμήσει τα κριτήρια που θεωρεί – ή κατέληξε να θεωρεί – ότι είναι κρίσιμα προκείμενου να αξιολογήσει κάποιον δικτυακό τόπο και έχοντας πάντα κατά νου το αν μια τέτοια διαδικασία μπορεί να έχει πρακτική χρησιμότητα. Η διατύπωση ενός αξιολογικού κανόνα ωστόσο φαίνεται να είναι αξιοποιήσιμη για να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να αναπτύξει την αξιολογητική δεξιότητα στον συγκεκριμένο τομέα, για τους μαθητές του.
Προτείνονται λοιπόν μερικές αξιολογητικές παράμετροι, που θα πρέπει με κάποιο τρόπο να αποκτήσουν μονάδες μέτρησης ως μεταβλητές:
Λήμματα κλειδιά (αναμενόμενα/εύκολα – σπάνια/δύσκολα)
Βιβλιογραφικές αναφορές (υπάρχουν;)
Θεματικός πλούτος
Αριθμός συνδέσμων (ενεργών)
Αριθμός εικόνων
Ποιότητα εικόνων
Πληκτρολογήσεις για επιτέλεση σκοπού (φιλικότητα)
Ποιότητα μηχανής αναζήτησης (υπάρχει η δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης;)Ύπαρξη ντοκουμέντων που να μπορούν να ανακτηθούν
Γλώσσες (Πόσες γλώσσες υποστηρίζονται;)
Χρόνος παρουσίας στον κυβερνοχώρο
Συγγραφείς, συντάκτες
Η χρησιμότητα των μηχανών αναζήτησης είναι αναμφισβήτητη αν ο σκοπός είναι να εξερευνηθεί ο κυβερνοχώρος. Κατά την προσωπική μου άποψη η μηχανή του Google παραμένει κορυφαία από τις σήμερα διαθέσιμες. Ο εκπαιδευτικός που θα διαθέσει ένα δίωρο για να μάθει και να διδάξει τη χρήση και τις δυνατότητες της μηχανής αυτής θα έχει πραγματικά ανοίξει ένα παράθυρο στον κόσμο για τους μαθητές του.
Η δωρεάν δικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia επίσης αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο άντλησης πληροφόρησης. Το θεματικό εύρος της είναι άπειρο με την έννοια του ότι είναι ένα σύστημα δυναμικό που εμπλουτίζεται καθημερινά από χρήστες, παγκοσμίως, είναι πολύγλωσση (με την αγγλική εκδοχή να είναι η πλουσιότερη) και έχει πλήθος παραπομπών ανά λήμμα, πέρα από το άμεσα εμφανιζόμενο κείμενο, πολλοί από τους όρους του οποίου είναι links που οδηγούν στη σελίδα όπου οι όροι αυτοί είναι τα διαπραγματευόμενα λήμματα. Πειραματικά, πληκτρολόγησα στη μηχανή αναζήτησης της Wikipedia τη λέξη kolokotronis και τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Αθροίζοντας το κείμενο και τις παραπομπές θα πρέπει κανείς να έχει την πληρέστερη δυνατή ενημέρωση για το βίο του ήρωα αλλά και το σύγχρονό του περιβάλλον.
Συμπληρώνοντας την περιγραφή των βασικών ερευνητικών εργαλείων του διαδικτύου κρίνω απαραίτητο να αναφερθώ στο virtual μουσείο των εικαστικών τεχνών Tigertail. Πρόκειται για μια τεράστια βάση δεδομένων που περιλαμβάνει το σύνολο σχεδόν της καθιερωμένης εικαστικής δημιουργίας από την προϊστορία μέχρι και το τέλος του 20ου αιώνα. Για έρευνα που έχει να κάνει με την τέχνη αλλά και μ τον κάθε φορά κοινωνικό της περιβάλλον, θεωρώ την περιήγηση στους χώρους του Tigertail κάτι παραπάνω από απαραίτητη.
Συμπερασματικά:
Δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί κατάλογος θεματικών sites διότι το διαδίκτυο είναι ένα δυναμικό σύστημα εντός του οποίου οι αλλαγές είναι συχνότατες με αποτέλεσμα κάθε τέτοια προσπάθεια να καθίσταται συντομότατα μη επικαιροποιημένη.
Είναι καλή πρακτική να αναπτυχθεί ένας αξιολογικός κανόνας για τους μαθητές, με βάση τον οποίο θα μπορούν να αξιολογούν την εγκυρότητα αυτών που αντλούν από το διαδίκτυο.
Παρουσιάζονται τρία δικτυακά «εργαλεία» που έχουν τεκμηριώσει την πολυτιμότητά τους μέσα στο χρόνο και που θεωρώ ότι είναι απαραίτητα για κάθε είδους έρευνα άρα και την ιστορική. Αν κανείς τα αξιοποιήσει, αθροιστικά ή όχι, είναι σίγουρο ότι θα έχει θεωρητική τεκμηρίωση αλλά και πολύ και καλό πηγιακό υλικό στη διάθεσή του.
http://www.google.com.gr/
http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page
http://www.tigtail.org/